“`html
2023 yılının ilk dokuz ayında, yabancı yatırımcılar Türk kamu ve özel sektöründe ihraç edilen borçlanma senetlerine önemli miktarda sıcak para aktarırken, Borsa’da ise net satıcı konumundaydılar. Bu süreçte, yabancıların Merkez Bankası’ndaki kısa vadeli mevduatlarında da kayda değer bir çekiliş gerçekleşti. Öte yandan, Türk bankalarının yurtdışından kısa vadeli kredi kullanımları hızla artmaya devam ediyor.
SICAK PARA GİRİŞLERİNE GENEL BAKIŞ
Yılın ilk dokuz ayında Türkiye’de portföy yatırımları kapsamında büyük bir sıcak para akışı gerçekleşti. Bu akışın büyük bir kısmı, kamu tarafından çıkarılan borçlanma senetlerine yönelik oldu.
Bu dönemde Hazine’nin ihraç ettiği devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) için 15.2 milyar dolar, bankaların borçlanma kağıtları içinse 11.7 milyar dolar yatırım gerçekleştiren yabancılar, özel sektör borçlanma senetlerine de 3 milyar dolardan fazla yatırım yaptı. Böylece, yabancıların Türk kamu ve özel sektör borçlanma kağıtlarına yönelik toplam sıcak para akışı 30.0 milyar dolara ulaştı. Fakat aynı dönemde Borsa’da 1.98 milyar dolar net satış gerçekleştirdikleri görüldü. Bu net çıkışın 1.32 milyar doları özel sektör, 661 milyon doları ise kamu kağıtlarından oluştu.
Ekonomim’den Naki Bakır’ın bildirdiğine göre, portföy yatırımları alanındaki yılın ilk dokuz ayında net giriş 28.0 milyar doları buldu. Geçen yılın aynı döneminde yabancıların toplam yatırım tutarı yalnızca 3.7 milyar dolar düzeyindeydi.
MEVDUATDAKİ ÇEKİLİŞLER
Portföy yatırımlarının yükselmesine rağmen, yabancı mevduatlarda önemli bir azalma görüldü. Merkez Bankası’ndaki kısa vadeli yabancı mevduatlar ilk dokuz ayda 8.56 milyar dolar azaldı. Bu çekilişin büyük bir kısmı temmuz ayında, 6.12 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Yabancı kısa vadeli mevduatındaki çekilişler izleyen aylarda da sürdü. Bankalardaki yabancı para mevduatları ise ilk dokuz ayda 1.61 milyar dolarlık bir artış gösterdi. Böylece bu iki kalemdeki toplam hareket eksi -6.95 milyar dolar olarak kaydedildi. Geçen yılın aynı döneminde yabancıların Merkez Bankası ve bankalardaki yabancı para mevduatındaki toplam değişim ise 17.48 milyar dolar artış göstermişti.
KREDİ KULLANIMINDA ARTIŞ
Türk bankalarının yurtdışından aldığı kısa vadeli kredi kullanımları da dikkate değer bir artış gösterdi. Yabancıların Türk bankalarından kullandıkları kredilerin tutarı geçen yılın aynı döneminde 1.82 milyar dolar iken, bu yıl 8.74 milyar dolara ulaşmış durumda. Diğer sektörlerin kısa vadeli kredi kullanımları ile birlikte toplam sıcak para girişi ilk dokuz ayda 9.17 milyar dolara yükseldi. Geçen yıl bu rakam 3.15 milyar dolardı.
Ticari kredilerde ise Türkiye net ödeyici konumuna geldi. Geçen yılın ocak-eylül döneminde özel sektörün yurtdışından kullandığı ticari krediler net 6.41 milyar dolarken, bu yıl 2.17 milyar dolarlık bir çıkış yaşandı. Ödemeler dengesi tablosunda “net hata ve noksan” kaleminden çıkarıldığında, bu dönemde ülkeye giren sıcak paranın neti 7.35 milyar doları buldu. Geçen yıl aynı dönemde ise kaynağı belirsiz çıkışlar 8.31 milyar dolar olmuştu ve net sıcak para girişi 22.42 milyar doları buluyordu.
SICAK PARA GİRİŞİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER
Son bir yıl boyunca sıcak para girişlerinin seyri, yüksek faiz oranları ve döviz kurlarındaki istikrarlı seyir nedeniyle yabancı fonların Borsa yerine borçlanma senetlerine yöneldiğini göstermektedir.
Son bir yıl içinde Hazine kağıtlarına 17.93 milyar dolar, bankaların ihraç ettiği kağıtlara 13.37 milyar dolar, özel sektör tahvillerine ise 4.67 milyar dolarlık sıcak para girişi sağladığı görülüyor. Buna karşılık, BIST’te 429 milyon dolarlık bir net satış gerçekleştirildi.
Yabancıların mevduatlarındaki çekiliş miktarı son bir yılda 3.78 milyar dolara ulaşırken, bankalar ve özel sektör 11.69 milyar dolarlık kısa vadeli kredi kullanmışlardır. Kısa vadeli ticari kredilerde de net 1.04 milyar dolarlık bir çıkış yaşandı. Kaynağı belirsiz 26.47 milyar dolarlık çıkış dikkate alındığında toplam net sıcak para girişi 15.94 milyar dolara ulaştı.
SICAK PARA STOKU 278 MİLYAR DOLAR
Merkez Bankası’nın güncellenmiş uluslararası yatırım pozisyonu verilerince yapılan hesaplamalara göre, Türkiye’deki portföylerin piyasa değeri eylül sonu itibarıyla 278.1 milyar dolar olarak tespit edildi. Sıcak para stoku, 2023 sonundaki 264.3 milyar dolardan, mayıs ayındaki “carry trade” dalgalarıyla birlikte ilk altı ayda 19.3 milyar dolarlık bir artış göstererek 283.6 milyar dolara ulaştı. Ancak yılın üçüncü çeyreğinde 5.5 milyar dolar değer kaybetti.
Eylül sonu itibarıyla sıcak para stokunda en büyük payı 119.1 milyar dolarlık piyasa değeri ile portföy yatırımları alıyor. Bunun 85.4 milyar dolarlık kısmı kamu ve özel sektör borçlanma senetlerinden oluşuyor. Yabancı portföyündeki bu borçlanma senetlerinin 59.9 milyar doları DİBS, 13.7 milyar doları ise bankaların kağıtlarıdır. Reel sektör tarafından ihraç edilen kağıtların değeri ise 11.8 milyar dolardır.
Yabancıların portföy yatırımı stokunun piyasa değeri açısından 33.7 milyar dolarlık kısmı BIST’ten elde ettikleri hisse senetlerinden oluşmaktadır. Bu bölümü 6.1 milyar dolarlık kısmıyla bankalar, 27.6 milyar dolarlık kısmıyla reel sektör firmalarına aittir. Eylül sonu itibarıyla Merkez Bankası’ndaki yabancıların kısa vadeli mevduatları 38.4 milyar dolar, bankalardaki döviz mevduatları ise 41.8 milyar dolardır.
Aynı dönemde yabancılar, bankalardan 14.2 milyar dolar, diğer sektörlerden de 2.3 milyar dolar olmak üzere toplamda 16.6 milyar dolarlık kısa vadeli kredi alacakları bulunmaktadır. Türk özel sektörüne açılan kısa vadeli ticari kredilerin alacakları ise aynı tarih itibarıyla 54.8 milyar doları bulmaktadır. Ayrıca, Türkiye’nin Uluslararası Para Fonu (IMF) nezdindeki “Özel Çekme Hakkı” (SDR) miktarı eylül sonu itibarıyla 7.3 milyar dolar olarak kaydedilmiştir.
kaynak: patronlardunyasi.com
“`
